Βιβλίο – Η σύγκρουση… Η ΕΟΚΑ από τα μάτια των Εγγλέζων

Το Σαββατοκύριακο το πέρασα διαβάζοντας ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο (παρεμπιπτόντως δεν είναι από τα ωραιότερα να ξαπλώνεις στην παραλία με ένα καλό βιβλίο στο χέρι?) το οποίο με προβλημάτισε λιγάκι πολύ. Το βιβλίο έχει τον τίτλο «Η σύγκρουση» και είναι της Sadie Jones (στα Αγγλικά κυκλοφορεί με τον τίτλο «Small Wars») και με φόντο την Κύπρο του 1956 μας περιγράφει για λίγο την ζωή ενός στρατιωτικού, του Χαλ Τρέχερν ο οποίος παίρνει μετάθεση και έρχεται στην Κύπρο μαζί με την οικογένεια του και καλείται να αντιμετωπίσει αυτό που για τους Εγγλέζους αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση και για τους έλληνες της Κύπρου ηρωική εξέγερση για ένωση της νήσου με την Ελλάδα. Το βιβλίο, έχει σαν φόντο την Κύπρο και τον ανταρτοπόλεμο που διεξάγεται, τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την κατάσταση οι Άγγλοι, την ζωή των Βρετανών στρατιωτικών σε μία περίοδο που η πάλαι ποτέ Κραταιά Βρετανική αυτοκρατορία αρχίζει να χάνει εδάφη. Η βασική ουσία του κειμένου, είναι ωστόσο, η κατάρρευση του ιδεαλισμού του Χαλ Τρέχερν για την πατρίδα του, για τα ιδανικά που είχε ως στρατιώτης, για τα ανθρώπινα και άυλα πρότυπα που είχε μεγαλώνοντας. Και πως αντιμετωπίζει ως στρατιωτικός πρώτα και ως άτομο ύστερα αυτή την εσωτερική του πορεία και καταστροφή. Επίσης ποιες συνέπειες έχει όλο αυτό στον γάμο του, στις σχέσεις του με την γυναίκα της ζωής του και τους άλλους γύρω του… Η σύγκρουση είναι μεγάλη, απόλυτη και εν τελεί εσωτερική.

Στο βιβλίο η Κύπρος δεν είναι η αιτία, είναι μάλλον η αφορμή. Αν το βιβλίο διαδραματιζόταν στις Ινδίες, δεν θα μου έκανε την εντύπωση που μου έκανε. Μου έκανε εντύπωση και ίσως και να με ξένισε λιγάκι ο τρόπος που η συγγραφέας περιέγραφε την ΕΟΚΑ, αν και σε καμία περίπτωση δεν θα έλεγα πως η στάση της δεν ήταν αρκετά αντικειμενική. Θα την έλεγα μάλιστα πολύ προσεκτική, ίσως περισσότερο προσεκτική από ότι αρμόζει σε κάποιον που λέγεται συγγραφέας. Αλλά διαβάζοντας το βιβλίο, στην αρχή με σόκαρε κάπως που έλεγε την ΕΟΚΑ οργάνωση τρομοκρατική, με ξένισε που κατά την γνώμη μου δεν προέβαλλε τον αγώνα στην διάσταση που του έπρεπε, που απογύμνωνε τα γεγονότα και τα προέβαλλε με τρόπο που να εξυπηρετούν την πλοκή του έργου της… δεν λέω παραπάνω επειδή νομίζω πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει να το διαβάσει κανείς… Κυρίως για όλα αυτά τα εσωτερικά πάθη του ήρωα ο οποίος σταθερά και οδυνηρά, αποβάλλει το δέμα του στρατιώτη και εμφανίζεται γυμνός και άοπλος μπροστά μας, σαν άνθρωπος.

Διαβάζοντας το βιβλίο σκεφτόμουν αυτά τα κλασσικά, πως αυτό που είμαστε το διαμορφώνει τελικά το ίδιο το σύστημα, πως είμαι προϊόντα μία εκπαίδευσης που αναμορφώνεται σε κάθε περίπτωση ανάλογα, πως στόχο είναι να μας στρατεύσει να σκεφτόμαστε με τον τρόπο που εξυπηρετεί το εκάστοτε κράτος και σύστημα. Χρειάζεται πολύς χρόνος να μπορέσουμε τελικά κι εμείς ως άτομα να αποβάλλουμε όλα αυτά για τα οποία μας μεγάλωσαν, να γίνουμε ικανοί να σκεφτόμαστε από μόνοι μας, να αποτάξουμε τα όποια ιδανικά. Είμαστε λιγάκι σαν τον ήρωα του βιβλίου, τον Χαλ, και σαν κι αυτό, αργά και οδυνηρά πρέπει να αποβάλλουμε το δέμα που μας φόρεσαν και να βρούμε τον αληθινό μας εαυτό, την καθαρή και αυτούσια σκέψη, την ανθρωπιά μας. Είναι για αυτό που το βιβλίο λειτούργησε μέσα μου σε πολλά επίπεδα. Της αυτογνωσίας ή για να θυμηθώ λιγάκι από τα νιάτα μου, της αυτοκριτικής…