Τα αγοράκια που φιλούν γοργόνες…

Σπάνια τα γραπτά κάποιων ανθρώπων σου μένουν τόσο στην καρδιά και σου τριβελίζουν το μυαλό για μέρες. Ακλουθώντας το παράδειγμα του φίλου Στροβολιότη αναδημοσιεύω κι εγώ το ρεπορτάζ της Κατερίνας Ηλιάδη από την εφημερίδα Αλήθεια. Κατερίνα μπράβο σου. Δεν έχω λόγια για το αγοράκι που πάει στο γιαλό και φιλάει γοργόνες…

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΡΙΖΟΚΑΡΠΑΣΟΥ

Της Κατερίνας Ηλιάδη

«Ταξίδευες κυνηγημένη από την μοίρα σου για την καταπράσινη μα πένθιμη Καρπασία»*

- Τι δουλειά κάνει ο πατέρας σου;

- Πανίκκος: Κουελλάρης.

Ιωσήφ: Τζιαί μένα εν κουελλάρης, αλλά όμως εν τζιαί ψαράς.

- Και πως περνάτε τις μέρες σας εδώ, τώρα που είναι και διακοπές;

- Πανίκος: Γυρίζουμε ούλλη μέρα. Παίζουμε. Την Κυριακή πάω εκκλησιά.

- Ιωσήφ: Εγιώ εν πάω, βαρκούμαι.

- Πανίκος: Πάει στο γιαλό.

- Και τι κάνεις στο γιαλό;

- Ιωσήφ: Βρίσκω γοργόνες τζιαί φιλώ τες.

Τα παιδιά στην Καρπασία μιλούν μόνον για τις αίγιες του παπά τους, τις κουέλλες, το σιτάρι και το κριθάρι, τον γιαλό και τα ψάρια, και τα Τουρκούθκια, τους φίλους τους, που παίζουν μαζί όλη μέρα στις αλάνες και τα χωράφια.

- Κορίτσια δεν έχετε στην παρέα σας;

- Ιωσήφ: Να σου πω ποιαν αγαπώ;

- Να μου πεις ποιαν αγαπάς.

Ιωσήφ: Την Γιασεμί και την Χουτνούν. Αλλά εννά παντρευτώ την Γιασεμί.

Πανίκκος: Εμένα βουρούν με που πίσω οι Τουρκούες να με δέρουν.

Ο Ιωσήφ, με δυο τεράστια υγρά μάτια κάρβουνο που βγάζουν σπίθες, έτρεχε πάνω κάτω με το φίλο του, 6 – 7 χρόνων και οι δύο, ανεβοκατέβαιναν στα κάγκελα του σχολείου τους και περιέγραφαν το όνειρο τους να πετάξουν, όχι μακριά όμως, πάνω που το χωριό τους και τη θάλασσα τους. Είναι όλα δικά τους. Όλα τα πράγματα που απολαμβάνουν τα συνοδεύουν με το κτητικό «μου» -ω τραγική ειρωνεία- υπό τη διακριτική πλέον παρουσία των αστυνομικών του «κράτους» των κατεχομένων. Οι μεγαλύτεροι ξεχνιόνται όλο και πιο συχνά πια: η «κυβέρνηση» μας ποδά έτσι, η «κυβέρνηση» μας ποδά άλλως πως.

Ακριβώς την ίδια ώρα που στο Πανηγύρι της Χαράς και της Αγάπης, στον περίβολο του Γυμνασίου Ριζοκαρπάσου, ο ένας πολιτικός (σαν τους ανθρωπολόγους που επισκέπτονται ιθαγενείς) μετά τον άλλο διάβαζαν λόγους, πολλά λόγια, πάρα πολλά μπλα μπλα μπλα, για τους ζωντανούς ήρωες της μαρτυρικής Καρπασίας -εκτός τόπου και χρόνου ψηφοθηρικές ομιλίες- στην περιφέρεια της εκδήλωσης ξεδιπλωνόταν όλη η τραγική αλήθεια του Κυπριακού. Μόνο ο ποιητής, ο Χατζιήπαπας, είχε κάτι να πει – μίλησε για τα λίγα πηγάδια του τόπου μας που στέρεψαν και ξερνούν τα κόκαλα της Κύπρου μας.

Όσο πλαταίνουν οι δρόμοι στα κατεχόμενα τόσο στενεύουν τα περιθώρια επίλυσης του Κυπριακού. Η Καρπασία μοιράζεται στα δύο. Είναι συγκλονιστικό αυτό που συμβαίνει. Μια τεράστια λεωφόρος σχίζει την καρδιά της χερσονήσου. Οι επενδύσεις στα κατεχόμενα μεταφέρονται σε εκείνη τη στενή λωρίδα γης που λούζεται στη Μεσόγειο και πολύ πιο σύντομα, απ’ ότι προβλέπουν οι διορατικοί πολιτικοί του μακροχρόνιου αγώνα, θα μεταμορφωθεί σε ένα πλωτό Λας Βέγκας. Ξεχάστε (και) το Καρπάσι που ξέραμε.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΚΑΡΠΑΣΙΑ

Ο τόπος εν ο άνθρωπος

ΓΡΑΦΕΙ Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΗΛΙΑΔΗ

kateliadi@gmail.com

Το Πανηγύρι της Χαράς και της Αγάπης που διοργάνωσε το Γυμνάσιο του κατεχόμενου Ριζοκαρπάσου με τη στήριξη κάποιων ευαίσθητων μονάδων -αφανών πατριωτών που νοιάζονται πραγματικά για την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού στην Καρπασία- αποτέλεσε μια από τις σπάνιες ευκαιρίες που έχουν οι εγκλωβισμένοι για έξοδο. Η ζωή τους όλη είναι για τις γυναίκες το σπίτι και για τους άντρες σπίτι – μάντρα ή σπίτι – χωράφι και κάποιες φορές το καφενείο. Οι τελευταίοι εγκλωβισμένοι της Καρπασίας αντιμετωπίζονται σήμερα από τους πολιτικούς, περίπου σαν ζωντανό μουσειακό κομμάτι της αγροτικής Κύπρου του ’60 που ακολουθεί τη φυσική του πορεία: χάνεται μαζί με την χερσόνησο. Όσον για τη νεολαία, τα κορίτσια ονειρεύονται να σπουδάσουν, φεύγουν για να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους και δεν επιστρέφουν ποτέ. Τα αγόρια, όσα μείνουν, γίνονται κτηνοτρόφοι και αγρότες.

- Γιατί δεν παντρεύτηκες μέχρι τώρα;

- Εν έσιει γεναίτζιες. Φεύφκουν.

- Δεν σκέφτεσαι το ενδεχόμενο να παντρευτείς κάποιαν απ’ εδώ;

- Μα Τουρκούα; Τζιαι ύστερα να λαλείτε τα λόγια σας;

Από τον βολικό καναπέ μας στο air condition του σπιτιού μας στις ασφαλείς ελεύθερες περιοχές, τα λόγια είναι εύκολα.

Οι νεαροί εκεί έχουν όλοι παράπονο. Τα τελευταία χρόνια, οι εκάστοτε κυβερνώντες τους τάζουν ότι θα τους στηρίξουν οικονομικά, θα τους στείλουν μηχανήματα, ώστε να μπορούν να καλλιεργούν τα χωράφια τους και να συντηρούν τα ζώα τους, για να μπορέσουν να κρατήσουν τα κορίτσια στο χωριό, να κάμουν οικογένειες, να γεννήσουν παιδιά, να υπάρξει η συνέχεια τους στην Καρπασία. Μόνον λόγια, ομιλίες πολλές, υποσχέσεις και συγκαταβατικά κτυπήματα στον ώμο παίρνουν. Τίποτα ουσιαστικό μέχρι στιγμής, λένε. Όλοι.

Η γιαγιά η Λούλλα, 82 χρόνων, στο τριήμερο Πανηγύρι της Χαράς και της Αγάπης (18 – 20 Ιουνίου), έφτιαχνε μακαρόνια: «Κάμνω μακαρούνια, λαλούν τα κορασιές. Είναι λεπτά και μακριά σαν τις κορασιές της Καρπασίας».

Στα αριστερά της, η συντοπίτισσα της έφτιαχνε χαλλούμια από γάλα που γάλεψε από τα ζώα του κοπαδιού της. Στα δεξιά, η άλλη συντοπίτισσα της έδειχνε τα κεντήματα της με τα κουκούλια από μεταξοσκώληκες που αναγιώνει στην αυλή του σπιτιού της ταΐζοντας τους φύλλα της συκαμινιάς της δικής της.

- Αφού είσαι μόνη σου, γιατί γιαγιά δεν πας στις ελεύθερες περιοχές κοντά στα παιδιά σου;

- Εγιώ κόρη μου ήμουν μια φτωσιή γεναίκα. Εγιώ τζιαι ο άντρας μου εδουλεύκαμε πέντε σελίνια μεροκάματο. Εδουλεύκαμεν μέρα νύχτα, εκάμαμεν το σπίτι μας, τζιαι να το βαώσω τωρά τζιαι να πω του Τούρκου ορίστε έλα το κλειδί, τζιαι εγιώ εννά φύω μακριά; Όι, αποκλείεται. Μπορεί να είμαι τέλεια μόνη μου, έσιει 13 γρόνια που πέθανε ο άντρας μου, δεν έχω γείτο ούτε Τούρκο ούτε γριστιανόν, αλλά δαμαί εννά πεθάνω. Δεν πάω πούποτες.

- Ερίζωσες δακάτω…

- Ο τόπος εν ο άνθρωπος τζιαι ο άνθρωπος φκάλλει ρίζες, κόρη μου, έξερετο.

Στην Αγία Τριάδα ακόμα περιμένουν τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο να υλοποιήσει την υπόσχεση του. Να κανονίσει να πηγαίνει ιερέας συχνά και να λειτουργεί την εκκλησιά τους. «Είμαστε ακόμα δίχας Πάσκα, δίχας Χριστούγεννα. Κάμετε κάτι. Ούλλοι τάσσου μας, αλλά ξεχάνουν όταν παν πίσω. Εν θέλουν να ακούγεται το Πάτερ Ημών στην Αγία Τριάδα, αρέσκει τους ο χότζιας;». Αυτά είπε ηλικιωμένος εγκλωβισμένος και τα μάτια του γέμισαν δάκρυα…

Αιμορραγεί η Καρπασία

Την Καρπασία σχίζει στα δύο ένας τεράστιος δρόμος. Βγάζει αίμα ο τόπος, πραγματικά. Όσοι την πρόλαβαν με τον στενό επαρχιακό δρόμο, πρόλαβαν. Οι υπόλοιποι θα δούνε κάτι άλλο από δω και πέρα. Δεν είναι ίδιο το τοπίο με τη σύγχρονη λεωφόρο στα σωθικά του. Φέτος η χερσόνησος είναι καταπράσινη και μοσχοβολά. Οι βροχές την ζωντάνεψαν. Οι εσκσαφείς, όμως, δουλεύουν μέρα νύχτα για να μετατρέψουν το μέρος σε κοσμοπολίτικο τουριστικό θέρετρο (μαρίνα, 16 ξενοδοχεία – καζίνο, 52.000 κλίνες). Σηκώνουν τόνους σκόνη. Όπως τη σκόνη που σηκώνουν οι πολιτικοί στις ελεύθερες περιοχές κάθε μέρα που μιλάνε γι αυτούς που φυλάνε Θερμοπύλες, αλλά δίνουν τις ομιλίες τους να τις διαβάσουν άλλοι. Δυόμισι – τρεις ώρες οδικώς, μέσα στη ζέστα του Πρωτογιούνη. Δεν βαριέσαι…