Το τραίνο

Η μάνα μού, μου μιλούσε συχνά για το τραίνο. Έτρεχαν λέει μαζί με τα άλλα παιδιά, ξυπόλυτα, κάθε που ήταν να περάσει και το κοίταζαν με μάτια ορθάνοιχτα. Είναι σαν να βλέπω μπροστά μου τη σκηνή. Ένα τσούρμο παιδάκια παραταγμένα δίπλα από τις ράγες να κοιτάνε με εκείνο τον θαυμασμό που μπορείς να έχεις μόνο όταν είσαι παιδί το μεταλλικό θηρίο να τους πλησιάζει, να τους αγγίζει σχεδόν και τους προσπερνά με θόρυβο. Έβλεπαν το τραίνο με τα άλλα παιδάκια της γειτονιάς. Τουρκόπουλα, Ρωμιοί, εκείνα τα δύσκολα χρόνια λέει όλα αυτά δεν είχαν καμία σημασία. Δεν θα μπορούσαν να έχουν. Εκείνα τα δύσκολα χρόνια τη μόνη σημασία κατείχε η φτώχεια. Παιδάκια πονεμένα, με γονιούς που δούλευαν νύχτα μέρα για να τους ζήσουν, παιδάκια που μεγάλωσαν μόνα στην ανάγκη της ανέχειας, παιδάκια που μεγάλωσαν άλλα παιδάκια, παιδάκια πονεμένα που κράταγαν τα χέρια σφικτά και κάποτε έκλειναν τα μάτια και ονειρεύονταν. Αχ πόσο θα ήθελαν να βρίσκονταν κάποτε μέσα σε αυτό το τραίνο. Σε αυτό το θηρίο που διέσχισε με θόρυβο όλη την Κύπρο και θα μπορούσε να τους πάει κάποτε παντού, σε ένα καλύτερο μέλλον, στο ίδιο το μέλλον, εκεί που υπάρχει κάτω από ένα φωτεινό ήλιο –της Καρπασίας;- ένα όμορφο μέρος γεμάτο αγάπη.

Τα χρόνια περάσαν. Τι τετριμμένο. Και έμειναν εκείνα τα παιδάκι, Τουρκόπουλα, Ρωμιοί, δεν έχει σημασία. Βλέπουν ξανά να περνάει από μπροστά τους το τραίνο. Το βλέπουν να έρχεται, τους πλησιάζει, τους αγγίζει σχεδόν και τους προσπερνά θυμωμένο. Τώρα πλέον κλείνουν σίγουρα τα μάτια. Δεν μπορούν πια να το δουν. Εκείνο το τραίνο, που διασχίζει όλο το νησί δεν μπορεί πλέον να τους πάρει σε εκείνο το καλύτερο μέρος, στο μέλλον, σε εκείνη την γωνιά της Καρπασίας με τον μεγάλο ήλιο. Το τραίνο δεν μπορεί. Κανείς δεν θα επιβιβαστεί. Κανείς δεν θα γνωρίσει τελικά την αγάπη.

Βιβλίο – Η σύγκρουση… Η ΕΟΚΑ από τα μάτια των Εγγλέζων

Το Σαββατοκύριακο το πέρασα διαβάζοντας ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο (παρεμπιπτόντως δεν είναι από τα ωραιότερα να ξαπλώνεις στην παραλία με ένα καλό βιβλίο στο χέρι?) το οποίο με προβλημάτισε λιγάκι πολύ. Το βιβλίο έχει τον τίτλο «Η σύγκρουση» και είναι της Sadie Jones (στα Αγγλικά κυκλοφορεί με τον τίτλο «Small Wars») και με φόντο την Κύπρο του 1956 μας περιγράφει για λίγο την ζωή ενός στρατιωτικού, του Χαλ Τρέχερν ο οποίος παίρνει μετάθεση και έρχεται στην Κύπρο μαζί με την οικογένεια του και καλείται να αντιμετωπίσει αυτό που για τους Εγγλέζους αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση και για τους έλληνες της Κύπρου ηρωική εξέγερση για ένωση της νήσου με την Ελλάδα. Το βιβλίο, έχει σαν φόντο την Κύπρο και τον ανταρτοπόλεμο που διεξάγεται, τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την κατάσταση οι Άγγλοι, την ζωή των Βρετανών στρατιωτικών σε μία περίοδο που η πάλαι ποτέ Κραταιά Βρετανική αυτοκρατορία αρχίζει να χάνει εδάφη. Η βασική ουσία του κειμένου, είναι ωστόσο, η κατάρρευση του ιδεαλισμού του Χαλ Τρέχερν για την πατρίδα του, για τα ιδανικά που είχε ως στρατιώτης, για τα ανθρώπινα και άυλα πρότυπα που είχε μεγαλώνοντας. Και πως αντιμετωπίζει ως στρατιωτικός πρώτα και ως άτομο ύστερα αυτή την εσωτερική του πορεία και καταστροφή. Επίσης ποιες συνέπειες έχει όλο αυτό στον γάμο του, στις σχέσεις του με την γυναίκα της ζωής του και τους άλλους γύρω του… Η σύγκρουση είναι μεγάλη, απόλυτη και εν τελεί εσωτερική.

Στο βιβλίο η Κύπρος δεν είναι η αιτία, είναι μάλλον η αφορμή. Αν το βιβλίο διαδραματιζόταν στις Ινδίες, δεν θα μου έκανε την εντύπωση που μου έκανε. Μου έκανε εντύπωση και ίσως και να με ξένισε λιγάκι ο τρόπος που η συγγραφέας περιέγραφε την ΕΟΚΑ, αν και σε καμία περίπτωση δεν θα έλεγα πως η στάση της δεν ήταν αρκετά αντικειμενική. Θα την έλεγα μάλιστα πολύ προσεκτική, ίσως περισσότερο προσεκτική από ότι αρμόζει σε κάποιον που λέγεται συγγραφέας. Αλλά διαβάζοντας το βιβλίο, στην αρχή με σόκαρε κάπως που έλεγε την ΕΟΚΑ οργάνωση τρομοκρατική, με ξένισε που κατά την γνώμη μου δεν προέβαλλε τον αγώνα στην διάσταση που του έπρεπε, που απογύμνωνε τα γεγονότα και τα προέβαλλε με τρόπο που να εξυπηρετούν την πλοκή του έργου της… δεν λέω παραπάνω επειδή νομίζω πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει να το διαβάσει κανείς… Κυρίως για όλα αυτά τα εσωτερικά πάθη του ήρωα ο οποίος σταθερά και οδυνηρά, αποβάλλει το δέμα του στρατιώτη και εμφανίζεται γυμνός και άοπλος μπροστά μας, σαν άνθρωπος.

Διαβάζοντας το βιβλίο σκεφτόμουν αυτά τα κλασσικά, πως αυτό που είμαστε το διαμορφώνει τελικά το ίδιο το σύστημα, πως είμαι προϊόντα μία εκπαίδευσης που αναμορφώνεται σε κάθε περίπτωση ανάλογα, πως στόχο είναι να μας στρατεύσει να σκεφτόμαστε με τον τρόπο που εξυπηρετεί το εκάστοτε κράτος και σύστημα. Χρειάζεται πολύς χρόνος να μπορέσουμε τελικά κι εμείς ως άτομα να αποβάλλουμε όλα αυτά για τα οποία μας μεγάλωσαν, να γίνουμε ικανοί να σκεφτόμαστε από μόνοι μας, να αποτάξουμε τα όποια ιδανικά. Είμαστε λιγάκι σαν τον ήρωα του βιβλίου, τον Χαλ, και σαν κι αυτό, αργά και οδυνηρά πρέπει να αποβάλλουμε το δέμα που μας φόρεσαν και να βρούμε τον αληθινό μας εαυτό, την καθαρή και αυτούσια σκέψη, την ανθρωπιά μας. Είναι για αυτό που το βιβλίο λειτούργησε μέσα μου σε πολλά επίπεδα. Της αυτογνωσίας ή για να θυμηθώ λιγάκι από τα νιάτα μου, της αυτοκριτικής…